روش رنگرزی پارچه و لباس بسیار قدیمی تر از چاپ لوگو یا انوع تصویر روی تیشرت ها هستند. در واقع مدت‌هاست که صنعت محصولات نساجی شروع ساده خود را در رنگ‌های طبیعی پشت سر گذاشته اند. رنگ های طبیعی که در رنگرزی پارچه مورد استفاده قرار می گرفت از منابع طبیعی مانند حیوانات و گیاهان تامین می شد. گیاهانی مانند انواع توت ها پیازها و قارچها و پوست درختان یا صمغ ها و حشرات در رنگرزی سنتی مورد استفاده قرار می گرفت. باستان شناسان باور دارند که سابقه رنگرزی به حدود عصر حجر می رسد. رنگ‌های طبیعی تا سالها بر بازار تولید محصولات نساجی در سراسر جهان تسلط داشتند تا اینکه ویلیام پرکین در سال 1856 رنگ بنفش مصنوعی را تولید کرد. با تولید رنگ قرمز در سال 1869 کم کم استفاده از رنگ های طبیعی کاهش پیدا کرد.
روش رنگرزی لباس در اوایل قرن ششم و در کشورهای هند، ژاپن و آفریقا رشد قابل توجهی یافت. برخی اشکال رنگرزی شامل Bandhani در فرهنگ هندوستان ( قدیمی ترین تکنیک شناخته شده رنگرزی) و روش Shibori در فرهنگ ژاپن هستند. این روش تا قبل از دهه ۶۰ و پیش از دوره حرکت های شدید اعتراضی هیپی ها به جنگ ویتنام در آمریکا رواج نداشت. در این مقاله سعی داریم تا در خصوص روش های مختلف چاپ روی تیشرت اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم. همچنین برای آشنایی بیشتر با تاریخچه تیشرت مقاله” تیشرت، محبوب همه کاره در گذر قرن ها” را می توانید مطالعه کنید و برای شناخت پیشینه ی تیشرت های چاپی و سابقه ی آنها در صنعت مد و پوشاک مقاله ” تیشرت های چاپی یک بیانیه فردی یا تابلوی تبلیغاتی” را به شما پیشنهاد می کنیم.
روش چاپ وینیل:
وینیل چاپ حرارتی یکی دیگر از روش های تزئین تیشرت ها است. استفاده از وینیل های (نوعی پلاستیک) چاپ حرارتی است. با استفاده از یک تکه طراحی شده از این وینیل ها (شابلون) و سپس پرس حرارتی آنها به عنوان چاپ دایمی روی پارچه، امکان تولید سریع تیشرت های چاپی را فراهم می کند. این پلاستیک ها در طرح ها، رنگ ها و انواع مختلف ساخته می شوند و برخی حتی شبیه به تصویر چاپی هستند، مانند ترموفلکس.
روش چاپ سیلک اسکرین:
یکی از روش های پرطرفدار تولید تیشرت های چاپی سیلک اسکرین است. این روش در تولید انبوه بیشتر به کار گرفته می شود چون در این صورت هزینه تولید مناسب تری دارد.در این روش ابتدا یک طرح به رنگ های مجزا تقسیم می شود. سپس جوهر آبی یا پلاستیشل (plastisol) از طریق صفحه های مشبک بر روی پیراهن اعمال می شوند تا محل نشستن جوهر بروی پارچه به وسیله به این صفحه ها محدود شود. در اکثر چاپ های تبلیغاتی روی تیشرت ها از رنگ های مختص آن طرح استفاده می شود. به منظور دستیابی به طیف وسیع تری از رنگ ها بوسیله تعداد محدودی رنگ، استفاده از چاپ فرآیند (تنها با استفاده از جوهر های آبی مایل به سبز، قرمز، زرد و سیاه رنگ) یا فرآیند شبیه سازی (تنها با استفاده از جوهر های سفید، سیاه، قرمز، سبز، آبی و زرد طلایی) بسیار موثر است. چاپ فرآیند بیشتر برای لباس های رنگی مناسب است. فرآیند شبیه سازی بیشتر برای لباس های تیره مناسب است. در سال ۱۹۵۹ اختراع پلاستیشل منجر به ساخت جوهری با دوام و کشسانی بیشتر نسبت به جوهرهای آبی شد که امکان ایجاد تنوع بیشتر در طراحی ها را فراهم کرد.
تعداد بسیار اندکی از شرکت های تولیدی همچنان به استفاده از جوهر آبی بر روی پوشاک ادامه می دهند. اکثر شرکت ها ترجیح به استفاده از جوهرهای پلاستیشل می دهند چرا که امکان چاپ بر روی رنگ های مختلف تیشرت را بدون نیاز به تنظیم رنگ در سطح طراحی فراهم می کند. جوهرهای مخصوص در داخل و خارج مد رایج هستند و شامل جوهرهای موج دار، پف دار، افشانی و جوهر لیمویی می شوند. می توان یک ورقه فلزی را تحت حرارت و فشار قرار داد و روی هر گونه جوهر پلاستیشل مهر نمود. ترکیب جوهر موج دار بر روی هر سطحی که قبلا جوهر پلاستیشل اعمال شده است به تصویر آن ظاهری آینه مانند می دهد. جوهرهای متفاوت مورد استفاده در فرآیند تولید قیمت متفاوتی دارند و قیمت تمام شده و در نهایت قیمت عرضه تیشرت ها بر اساس آنها متفاوت است.
چاپ مستقیم با چاپگر های دی تی جی:
چاپگر های لیزری بوسیله جوهردانی حاوی رنگ تصعیدی قابلیت چاپ برروی کاغذ های ساده را دارد که بعدا می توان از آن برای چاپ حرارتی بر روی تیشرت استفاده کرد. در دهه ۸۰ از رنگ های «ترموکرومیک» برای تولید تیشرت استفاده می شد که در مجاورت گرما تغییر رنگ می دادند. در طی چند سال برند Global Hypercolour که از این نوع رنگ استفاده می کرد، در خیابان های انگلستان زیاد به چشم می خورد اما از آن زمان به بعد تقریبا ناپدید شده است. این برندها در اواخر دهه ۸۰ در بین نوجوانان آمریکای نیز محبوب شدند. نکته منفی در مورد پوشاک چند رنگی احتمال بالای خرابی رنگ آنها بویژه در شست و شو با آب گرم و همچنین احتمال رنگ دادن آنها در طول شست و شو به دیگر لباس ها بود.
با توسعه نواع جوهر های جدید و چاپگر های صنعتی کیفیت چاپ روی تیشرت به صورت مستقیم و با استفاده از چاپگر های لیزری در دهه های اخیر رشد و توسعه چشمگیری پیدا کرده است.
چاپ با روش سابلیمیشن
روش چاپ سابلیمیشن بسیار مناسب چاپ روی تیشرت های تولید شده از جنس پلی استر و اسپان هستند. ز نظر اجرا نیاز به یک متخصص آشنا به سابلیمیشن البته یک چاپگر مخصوص سابلیمیشن و پرس حرارتی است. رنگ مخصوص سابلیمیشن در اثر حرارت پرس حرارتی بخار شده و به خورد الیاف پلی استر می رود و کیفیت بالای از رنگ و درخشندگی ارایه می کند. طرح های چاپ شده روی تیشرت در این روش ماندگاری بالایی دارند. میتوان برای طرح های که جزییات بالایی دارند مورد استفاده قرار گیرد. احتمال ترک خورد یا کم رنگ شدن طرح چاپ شده بسیار کم است و در تولید انبوه هم میتوان از آن استفاده کرد.
چاپ با روش دی تی اف:
در روش چاپ دی تی اف طرح ابتدا با استفاده از پرینتر یا پلاتر روی یک فیلم مخصوص چاپ شده و سپس با دستگاه پرس حرارتی روی تیشرت منتقل می شود. سپس فیلم از روی تیشرت جدا میشود. وضوح و تفکیک رنگ بالای دارد و از این نظر به روش سابلیمیشن بسیار شبیه تر است هرچند ظاهر کار در نهایت شبیه روش قدیمی تر سیلک اسکرین است. روش دی تی اف این روزها با استقبال زیادی از جانب تولید کنندگان مواجه شده زیرا که از نظر اجرا ساده تر از سابلیمیشن و پیچیدگی کمتری دارد ولی در تولید با تیراژ بالا این روش عملکرد کندی دارد و برای تیراژ کم و متوسط بیشتر به کار می رود. همچنین قیمت تولید و چاپ روی تیشرت در دروش دی تی اف یا چاپ حرارتی وابستگی کمتری به تیراژ تولید دارد. از دیگر مزایای این روش چاپ جزییات بالا است که طراحان و هنرمندان را بیشتر به طراحی برای چاپ روی تیشرت علاقه مند کرده است.
روش چاپ ایربراشینگ:
این روش یک روش دستی برای چاپ تیشرت است که جنبه هنری و صنایع دستی دارد. روش ایربراشینگ شامل چهار مرحله می باشد. ابتدا یک شابلون که از جنس نمد تهیه می شود با چسب موقت روی تیشرت ثابت می شود برای هر رنگ بایست یک شابلون جداگانه تهیه شود. با استفاده از اسپری رنگ روی تیشرت پاشیده می شود. هر بار یک رنگ روی تیشرت پاشیده می شود، طرح های دستی را نیز می تواند به کار گرفته شود. با استفاده از کاغذ مخصوص از رنگ محافظت می شود تا به طور کامل خشک شود پس از خشک شدن رنگ با استفاده از اتو رنگ تثبیت می شود. این روش یک روش کم هزینه و شخصی و خلاقانه است. کیفیت رنگ و ماندگاری پایینی دارد و برای تولید عمده نیز مناسب نیست هرچند طرح های تیشرت میتوانند بسیار خلاقانه باشد.
روش های دیگر پیش از این مورد علاقه زنان مسن بود استفاده از برند رنگ Rit Dye برای رنگرزی بود. روش های دیگر برای تزیین تیشرت ها شامل استفاده از رنگ، ماژیک، مدا شمعی های حرارتی مختص پارچه و بسیاری روش های دیگر هستند. بعضی تکنیک های قابل استفاده شامل رنگ با اسفنج، استنسیل کردن، اندودکاری، مهرکوبی، استفاده از سفید کننده ها برای تیشرت های رنگی و بسیاری تکنیک های دیگر هستند.
هنگامی موضوع تصمیم گیری برای چاپ تیشرت از نظر صنعتی برای تولید و عرضه به بازار مطرح می شود. پارامتر های مختلفی مطرح است که با توجه به آنها روش و سبک رنگ آمیزی تیشرت انتخاب می شود. این شاخص ها شامل تیراژ، طرح چاپی و پیچیدگی و جزییات آن، جنس پارچه، هزینه نیروی کار و بودجه می باشند. درادامه روشهای بالا را به اختصار با هم مقایسه می کنیم.
1- چاپ وینیل(Heat transfer vinyl printing): برای طرح‌های که پیچیدگی کمتری دارند . مبتنی بر متن هستند مانند پیراهن‌های ورزشی ایده‌آل است و دوام و انعطاف‌پذیری خوبی ارایه می‌دهد.
2- چاپ سیلک اسکرین(Screen printing): در چاپ های به نسبت پیچیده عالی است و برای سفارش های عمده مقرون به صرفه است و ماندگاری خوبی دارد.
3- چاپ مستقیم روی پارچه(Direct-to-Garment printing): برای تولید در تیراژ بالا ممکن است کمی گران باشد. برای چاپ طرح های پیچیده و با تنوع رنگ بالا روی پارچه های نخی گزینه مناسبی است.
4- چاپ با روش سابلیمیشن(Sublimation printing): برای پارچه های مصنوعی مانند پلی استر عالی هستند. همچنین برای چاپ های سراسری و وسیع به کار میروند نتایج بادوام و با تفکیک بالا دارند برای تیراژ متوسط و نسبتا بالا به کار می روند.
5- چاپ با روش دی تی اف(Direct-to-Film): قابلیت انطباق بالا در پارچه های مختلف ارایه می دهد و برای طرح هایی با تفکیک و تنوع رنگ بالا در تیراژ متوسط مناسب هستند.
6- روش چاپ ایربراشینگ(Airbrushing): امکان تولید طراحی های خلاقانه و ارایه تیشرت به عنوان یک صنایع دستی برای تولید محصول خاص در مقیاس کوچک فراهم می کند.
همچنین علاوه بر چاپ از تزیینات دیگری نیز برای تیشرت استفاده می شود که به اختصار می توان استفاده از رنگ پاشی، تکه دوزی، قلاب دوزی، مهرکوبی یا طراحی برجسته و اتوکشی تصاویر چاپی حرارتی، حروف چینی پرزی یا تصاویر چاپی تصعیدی برروی تیشرت(در این روش ها با گرمای فشاری اتو حروف، اشکال و نماد ها بر روی پارچه حک می شوند) را نام برد.