برای نسل ما (نیمه دوم دهه 60) که کمتر با تولیدات و صنایع دستی آشنایی داریم دیدن و آشنایی با این فضاها و تولیدات حس شگفت انگیزی دارد. صنایعی که از پدران و نوادگان و اجداد ما به ما رسیده و تا اکنون ادامه دارد. این مشاغل اگر چه به ازدیاد گذشته نیستند اما صاحبان آنها با پاسداری از شغلی که به ارث برده‌اند هنوز آنها را سرپا نگه داشته‌اند. از بین این صنایع، صنعت تولید کفش است که پابرجاست و به حیات خود، هر چند به سختی ادامه می‌دهد. هر چه از میدان فردوسی به سمت شرق قدم بر می‌داریم کفاشی‌های بیشتری می‌بینیم، در یکی از کوچه‌ها یکی از قدیمی‌ترین کارگاه‌ها وجود دارد که صدای چکش‌ها به گوش می‌رسد. وارد کارگاه نظری می‌شویم و این نوا از نزدیک برایمان می‌نوازد. در این کارگاه به گفتگو با آقای خشایار نظری نشستیم و از او شنیدیم. خشایار نظری پسر مردی است که پایه‌های این کارگاه و حرفه را بنا نهاده است.
آقای نظری کارشناس روانشناسی است، او هر از چند گاهی شعری را دکلمه می‌کند و دستی هم در خوانندگی دارد. او در حال حاضر کارآفرین است و در حرفه پدری اش مشغول به کار است. به گفته خودش همچنان مطالعاتش در زمینه روانشناسی را پیگیری می‌کند اما مطلبی که از ایشان می‌خوانید در ارتباط با کفش دوزی و تولید کفش چرمی دست دوز است. و همچنین چالش‌های این صنف و آینده‌ای که ایشان برای این صنف متصور است.
آقای نظری چه شد که پدر وارد این حرفه شدند
پدر وقتی کودک بودند با استادی در این حرفه آشنا می‌شوند و به عنوان شاگرد در کنارشان مشغول می‌شوند و به مرور با فراگیری حرفه‌ها تبدیل به تک دوز می‌شوند. تک دوز به کسی می‌گویند که تمام حرفه‌های کفاشی را بداند، اعم از پیشکاری، زیره چسبانی، پاشنه‌بندی و پرداخت که هر کدام یک مرحله جداگانه از هم هستند. بعد از سال‌ها تصمیم می‌گیرند که استقلال داشته باشند، بنابراین پیش از انقلاب کارگاه تولیدی خود را در سال 1349 تاسیس می‌کنند که تا اکنون کارگاه پابرجاست.
خود شما چطور، از چه سنی در کنار پدر مشغول به کار شدید
خود من از دوران نوجوانی به این حرفه مشغول هستم که حدود 20 الی 21 سال از زمانی که وارد این حرفه شدم می‌گذرد.
کارگاه تولیدی شما به کار خودش ادامه می‌دهد اما در سال‌های اخیر با توجه به وضعیت متلاطم اقتصادی، شما چه مشکلاتی برای تامین مواد اولیه دارید
با توجه به بحران اقتصادی که کشور را فرا گرفته طبعا صنف ما هم از این قضیه مستثنی نبوده است، در نتیجه ما با کمبود مواد اولیه روبهرو هستیم. بسیاری از مواد اولیه حتی نایاب هستند و ما را با مشکلاتی رو به رو کرده است.
آیا به این فکر کرده‌اید که این مواد اولیه را با مواد دیگر موجود در بازار جایگزین کنید؟
سعی ما بر این است که از مواد اولیه که در گذشته استفاده می‌کردیم استفاده کنیم. به عنوان مثال زیره‌های کفش‌های تولیدی کارگاه ما مانند رویه آن چرم است. برای تغییر چرم طبیعی به مواد مصنوعی باید متحمل تغییرات عمده ای در نیروی انسانی، ماشین آلات و تجهیزات و به طور کلی در سبک و سیاق کارکرد کفش دوزی ما شود، که ترجیح می‌دهیم با همین روش به تولید بپردازیم و سعی کنیم از مواد مرغوب استفاده کنیم. اگر چه تولید کننده مواد اولیه خود ایران است اما ترکیبات آنها از اروپا تامین می‌شود که شرایط را برای ما سخت کرده است.
در تولید چالش‌های اصلی که شما با آنها رو به رو هستید چه چیزهایی هستند؟
اولین چالش اصلی که ما با آن رو به رو هستیم کمبود نیروی انسانی است. با توجه به اینکه نرخ تولید کارگاه‌های تولیدی کاهش یافته بسیاری از کارگران تغییر شغل داده‌اند. ما‌بقی هم از کارفرمایان توقعاتی دارند که نمی توان به راحتی آنها را برآورده کرد بنابراین مجبورند یک دوم کارگران را تعدیل کنند. دومین چالش، مالیات‌های بالایی است که تولیدکنندگان باید پرداخت کنند. با توجه به کمبود بوجه، دولت برای جبران، از مودیان به اجبار مالیات‌های سنگین اخذ می‌کند. برخی تولیدکنندگاه حتی چون توان پرداخت اجاره کارگاه‌های خود را نداشتند به مکان‌های کوچک‌تر با اجاره‌های کمتر نقل مکان کردند در نتیجه تولیدشان ضعیف شده است.
چرا کارگران جوان امروزه رغبتی به کفشگری ندارند؟
به دلیل اینکه نسل جدید بیشتر علاقه به کار کردن با ماشین آلات دارند. کفشگری حرفه‌ای است که نیاز به زور بازو و یادگیری تمام مهارت‌های آن دارد به همین دلیل راغب نیستند این حرفه را انجام دهند.
شما در حال حاضر چه تعداد کفش در روز تولید می‌کنید؟
ما در گذشته روزی 20 جفت کفش تولید می‌کردیم اما در حال حاضر کمتر از روزی 6 جفت تولید می‌کنیم.
دولت چطور می‌تواند از تولیدکنندگان حمایت کند؟
تولیدکنندگان علاوه بر مالیاتی که به دولت می‌پردازند باید تامین کننده نیروهای انسانی خود نیز باشند. ما انتظار داریم اگر بار مالیاتی را از دوش ما بر نمی‌دارند حداقل تمایزی بین ما و عرضه‌کنندگان قائل شوند و مالیات را به یک دوم یا یک سوم کاهش دهند. هرچند با توجه به شنیده‌های من در کشورهای خارجی از تولید کنندگان مالیات اخد نمی‌شود.
عملکرد اتحادیه صنف کفاشان را چگونه می‌بینید، آیا برای بهتر شدن پیشنهادی دارید؟
اتحادیه عملکرد ضعیفی در طی این سال‌ها داشته و به اندازه کافی برای جوازداران و تولیدکنندگان دلسوزی نکرده است. البته به کمک خیلی از کارگران بیکار با سر زدن به کارگاه‌ها به دنبال کار می‌گردند، بهتر است اتحادیه ساز و کاری فراهم کند تا وضعیت کارگران را سامان‌دهی کند. علاوه بر این به مسائل و مصائب تولیدکنندگان رسیدگی کند.
وضعیت بازار را چگونه می‌بینید آیا به بهتر شدن امیدوار هستید؟
بعد از یک سختی و تنگنا معمولا یک گشایشی اتفاق می‌افتد. همانطور که برای آلمان و روسیه به نوعی افتاد. من و خیلی از تولیدکنندگان امیدواریم که اتفاقات خوبی برای بازار ایران بیفتد.
و کلام آخر…
نا گفتنی زیاد است اما کفش دوزی یک حرفه ایرانی و ملی است. باید از آن حمایت شود نه اینکه کار را برای آنها سخت‌تر کنند. متاسفانه خیلی از تولیدکنندگان به دلیل مشکلات اقتصادی اخیر کارگاه‌های خود را تعطیل کردند و به کارگری مشغول شدند. ما همچنان منتظر گشایش هستیم.
من از وقتی یادم میاد همیشه یه دفتر طراحی و نقاشی داشتم چه وقتی بچه بودم چه وقتی الان که دفترم نرم افزارهای طراحیه. ما بین همه کلاس های تابستونی که می رفتم ورزش جای به خصوصی تو فعالیت های تفریحیم داشت. از ژیمناستیک گرفته تا شنا و الان هم که سنگنوردی جایگاه ویژه ای تو قلبم داره. علاقه به فشن و در کنار دنیای رنگ ها، استایل ها از چیزهای دیگه ای هست که دنبال کردنش برام لذت بخشه.